Nhắc đến Samurai người ta nghĩ ngay đến những chiến binh dũng mãnh, không lùi bước trước bất kì một trận chiến nào. Samurai nổi tiếng với “tinh thần võ sĩ đạo”, sự trung thành tuyệt đối với lãnh chúa, ý chí chiến đấu của một chiến binh vĩ đại.
Ngày nay, những chiến binh Samurai đã không còn nữa nhưng tinh thần
ấy vẫn không hề bị mai một mà ngược lại nó vẫn tồn tại trong mỗi người
đàn ông Nhật Bản. Nó dường như đã thấm nhuần trong văn hóa của người
Nhật.
Thật
ra, cái tên Samurai được hiểu theo nghĩa là “những người phục vụ thân
cận với giới quý tộc” dùng để chỉ một người đàn ông dòng dõi cao quý,
được chỉ định để bảo vệ các thành viên Hoàng tộc. Chỉ một vài thập kỷ
sau khi giai cấp chiến binh Nhật Bản bị bãi bỏ và sau đó là “cái chết”
của những chiến binh Smurai, nhưng những phẩm chất đặc trưng của “tinh thần võ sĩ đạo ấy vẫn được giữ lại và lưu truyền ngàn đời sau.
Chính trực và công bằng
Là
đức tính mạnh nhất của võ sĩ. Một Samurai nổi tiếng đã định nghĩa như
thế này: “Chính trực là khả năng đưa ra quyết định vói một lý do thích
hợp và không suy chuyển; hi sinh nếu như hi sinh là đúng, đánh nếu như
đánh là đúng.” Một định nghĩa khác: “Chính trực giống như xương sống
giúp định hình cơ thể và phát triển. Không có xương, cái đầu không thể
nằm trên cổ, tay không thể cử động, hay chân không thể đứng vũng. Cũng
như thế, không có sự chính trực thì dù có tài năng hay cố gắng học hỏi
đến mấy, cũng không thể trở thành một Samurai được.”
Can đảm
Can
đảm là khả năng đối diện với sợ hãi, đau đớn, nguy hiểm, biến cố, và
mối đe dọa. Can đảm chia làm hai loại: can đảm mang tính vật lý, là khả
năng đối đầu với sự đau đớn về thể xác, với cái chết; can đảm trong đạo
đức là dám hành động đúng khi đối diện với những vấn đề đạo đức hay lối
sống. Trong tinh thần võ sĩ đạo, can đảm chỉ được coi là một đức tính
khi nó là chính đáng. Hành động can đảm là thực thi những điều đúng đắn.
Nhân ái
Là
tự nguyện cho đi mà không đòi hỏi nhận lại. Những người có quyền sinh
sát như Samurai luôn được mọi người kỳ vọng có cả đức tính nhân ái: biết
yêu thương, cao thượng, có lòng cảm thông và thương hại. Nhân ái là
thuộc tính cao nhất của tâm hồn. Không có nó, võ sĩ sẽ trở thành những
kẻ tàn bạo.
Lễ độ
Với
người Nhật, có sự khác biệt rõ rệt giữa thái độ khúm núm và lễ độ. Họ
cho rằng sự nhã nhặn có nguồn gốc từ lòng nhân ái. Sự lễ độ là biểu hiện
của sự quan tâm một cách khoan dung đến cảm giác của người khác, chứ
không phải bắt nguồn từ sự sợ hãi.
Lương thiện
Những
Samurai chân chính không coi trọng tiền bạc. Họ tâm niệm rằng: “Đàn ông
phải coi thường đồng tiền, để có được sự giàu có về tri thức”. Võ sĩ
luôn khuyến khích tính tiết kiệm, không phải vì lý do kinh tế, mà là để
thực hành những sự tiết chế. Sự xa xỉ được coi là mối đe dọa lớn nhất
đến nhân cách.
Tinh thần võ sĩ đạo của người Nhật Bản